Dennis Vink over dierenwelzijn en plantaardige voeding

Dennis Vink is bioloog en gespecialiseerd in dierenwelzijn en -ethiek. Hij werkte als onderzoeker dierenwelzijn voor de Universiteit Utrecht, werkte in de dierentuinwereld aan natuurbehoud, educatie en dierenwelzijn en tijdens zijn studie keek hij mee in verschillende slachthuizen en melkveehouderijen. In het begin van zijn studietijd was hij naar eigen zeggen nog een echte vleeseter, maar de ervaring die hij opdeed opende zijn ogen en zorgde ervoor dat hij besloot de switch te maken naar een veganistische levensstijl. Momenteel is zijn doel om zoveel mogelijk mensen te inspireren en te helpen om ook meer plantaardige keuzes te maken. Dat doet hij voornamelijk online via Plantbased Dennis, waar hij praktische tips, smakelijke recepten, duurzame producten en allerlei andere inspiratie deelt. Op 19 februari sprak ik Dennis over zijn visie op dierenwelzijn en de ervaring die hij de afgelopen jaren heeft opgedaan.

Dennis Vink

Als bioloog ben je gespecialiseerd in diergedrag en dierenwelzijn. Waar komt jouw interesse in dit onderwerp vandaan?

Ik ben mijn hele leven al gek op dieren en vond altijd alles wat met dieren te maken had interessant. Toen ik VWO-examen deed vroeg iedereen: wat wil je gaan studeren? Wat is jouw passie? Ik wist zeker dat ik iets met dieren wilde doen, dat was onmiskenbaar voor mij. Vroeger speelde ik nooit met auto’s of Lego, ik speelde enkel met speelgoeddiertjes en ik wilde altijd naar de dierentuin of natuurdocumentaires kijken. Het was dus wel duidelijk wat mijn passie was. Met het VWO kon ik twee kanten op; het werd diergeneeskunde of biologie. Omdat ik het idee had dat geneeskunde zou betekenen dat ik vooral bezig zou zijn met ellende en ziekte, ging mijn voorkeur daar niet naar uit. Toen ik leerde dat er zoiets bestond als gedragsbiologie, het bestuderen van het gedrag van dieren, werd ik meteen enthousiast.

Ik leerde tijdens deze studie het gedrag van dieren verklaren en meten, zowel van dieren in gevangenschap als in het wild. Het gaat vaak om vragen als: wat zorgt ervoor dat groepen vogels een bepaalde richting op vliegen of dat insecten migreren? Wat mij het meest aan het hart gaat is het welzijn van dieren en ervoor zorgen dat een dier goed kan gedijen in een omgeving die de mens aanbiedt. We hebben en gebruiken immers zó veel dieren in onze samenleving. Daarom koos ik ervoor om me daarin te specialiseren.

Wanneer en waarom heb je besloten om plantaardig te gaan eten?

In mijn studententijd was ik een groot vleeseter. Ik wilde voor mijn verjaardag geen spullen, maar vroeg of mijn oma een gigantische pan kip voor mij wilde maken. Zo belangrijk vond ik het. Toen ik me ging specialiseren in dierenwelzijn ben ik in allerlei hoeken van de veehouderij terechtgekomen. Ik mocht onder andere binnenkijken bij melkveehouderijen, varkensstallen en slachthuizen. Ik zag met mijn eigen ogen wat zich daar afspeelt achter gesloten deuren. De stallen waar mijn studiegenoten en ik mochten komen, waren plekken met hoge standaarden en waar alles piekfijn 'op orde' was. Ik was enorm verbaasd en geschrokken: zijn dit de hoogste standaarden in onze eigen Nederlandse veehouderij?

In mijn studententijd was ik een groot vleeseter. Na mijn eerste ervaring in een slachthuis legde ik pas de link met het dierenleed dat achter vleesconsumptie schuilgaat.

Ik heb daar dingen gezien die ik mijn ergste vijand niet zou toewensen. Ik vond het misdadig. Als iemand hetzelfde zou doen bij een hond op straat zouden we die persoon allemaal willen tegenhouden, maar bij varkentjes of koeien vindt iedereen het ineens normaal. Dat is toch raar?

Na die eerste ervaring in een slachthuis legde ik pas de link tussen het vlees waar ik zoveel van hield en het dierenleed dat daaraan voorafgaat. Het ging wringen bij mij, mijn gedrag kwam niet meer overeen met mijn waarden. Ik was tegen geweld en mishandeling, en dat botste met het eten van dieren en hun producten. Een tijdlang had ik een soort innerlijk conflict.

Ben je direct gestopt met dierlijke producten eten, of deed je dat in stapjes?

Er ging een heel traject aan vooraf waarin ik steeds mijn eigen gedrag goedpraatte. Ik at in die tijd drie dagen per week plantaardig, maar vond dat ik die andere dagen dan wel vlees of kwark kon eten. Ik sportte veel en dacht toen nog dat ik dierlijke eiwitten nodig had. Nu weet ik dat een volledig plantaardig voedingspatroon juist beter is voor je sportprestaties. Ik had niemand in mijn vriendenkring of familie die veganistisch at. Als ik uit eten ging bestelde ik zelf geen vlees, maar at ik mee van de borden van anderen. Dan had ik 'de vraag ernaar zelf niet veroorzaakt'. Ik moet er nu niet meer aan denken, maar die fase had ik nodig om de volgende stap te zetten. Uiteindelijk gaat het allemaal om het afleren van oude gewoontes, zodat er plaats gemaakt kan worden voor nieuwe.

Ben je aan de hand van jouw bevindingen ook andere dingen gaan doen op het gebied van dierenwelzijn?

Omdat ik zo geïnteresseerd was in die veehouderij en daar alles over wilde weten heb ik ook even gewerkt voor het Beter Leven Keurmerk, onderdeel van de Dierenbescherming. Ik dacht: als ik daar ga werken, kan ik me daarin verder bekwamen. Ik heb mijn proeftijd daar niet eens afgemaakt, dat was echt niets voor mij. Eén ster Beter Leven, twee of drie, het slaat naar mijn idee nergens op.

In no-time leerde ik wat elk keurmerk en elke ster betekende. Bijvoorbeeld wat de leefomstandigheden waren van de kippen die de eieren met één ster hadden gelegd, of de eisen bij een varkenslapje met twee sterren. Bij een product met een hoog aantal sterren waren de leefomstandigheden iets beter, maar naar mijn idee nog lang niet goed genoeg. Bovendien maakt het niet uit hoeveel sterren zijn uitgedeeld, uiteindelijk komen alle dieren in dezelfde vrachtwagen terecht en worden ze getransporteerd over veel te lange afstanden naar het slachthuis.

Omdat ik geïnteresseerd was in de veehouderij heb ik ook even gewerkt voor het Beter Leven Keurmerk, maar daar ben ik binnen een maand gestopt.

Ik dacht eerst ook: het is inderdaad goed als mensen voor betere standaarden voor dierenwelzijn zouden kiezen. Maar mensen denken als er één ster Beter Leven op een verpakking staat: dit product heeft een ster, dus als ik dit koop, doe ik iets goed. Dat slaat dus eigenlijk nergens op. Het is een soort 'excuus ster' om je minder slecht te voelen over je aankoop.

Heb je ook gesprekken met veehouders gevoerd?

Ja, ik ben lid van de Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA), een onafhankelijke raad van deskundigen met expertise op het gebied van dierenwelzijn en ethiek. Binnen deze raad adviseren we de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit over verschillende maatschappelijke en ethische vraagstukken.

Vanuit mijn werk voor de RDA ben ik vaak met boeren en veehouders in gesprek. Boeren zijn zeker geen slechte mensen, absoluut niet! Wat ik geleerd heb van deze dialogen is dat ze allemaal hart hebben voor wat ze doen, maar wel op een hele andere manier naar dieren kijken. Ze zetten zich in voor het welzijn van hun dieren, maar wel binnen het bestaande systeem.

Vanuit de RDA ben ik vaak met boeren en veehouders in gesprek.

Een extreme vergelijking: in de tijd van de slavernij waren er slavenhandelaren die oprecht zeiden: ''Ik geef om mijn slaven! Ik geef ze dagelijks te eten en ik zorg dat ze een warm bed hebben om in te slapen. Ik doe dus iets goeds.'' Nu zouden we dat op geen enkele manier goedkeuren, maar in die tijd zat het systeem op die manier in elkaar en was dat normaal. Ik weet dat de slavernij niet hetzelfde is als de veehouderij, maar hiermee wil ik duidelijk maken dat het gaat om een andere manier van denken. Veehouders zetten zich echt in voor hun dieren, maar wel binnen het systeem. En dat systeem, waarin dieren producten zijn die je voor je eigen gewin mag gebruiken, vind ik op zichzelf al immoreel en verwerpelijk.

Veehouders zetten zich echt in voor hun dieren, maar wel binnen het systeem. En dat systeem, waarin dieren producten zijn die je voor je eigen gewin mag gebruiken, vind ik op zichzelf al immoreel en verwerpelijk.

Op je website las ik dat je bij verschillende dierentuinen hebt gewerkt aan het verbeteren van dierenwelzijn. Hoe ben je in die wereld terechtgekomen?

Als klein jongetje vond ik dierentuinen geweldig, vooral het Dolfinarium, daar ging ik drie keer per jaar naartoe met mijn ouders. Mijn droom was om dolfijnentrainer te worden, hoe onrealistisch dat ook leek. Later, toen ik 19 jaar was en ik in mijn tweede studiejaar zat, had ik de wens om praktijkervaring op te doen. Ik wilde meer leren dan enkel in de studiebanken zitten. Ik ben op zoek gegaan naar een bijbaantje, en kwam na lang zoeken bij het Dolfinarium terecht als dolfijnentrainer. Dat was een droom die in vervulling ging.

Mijn eerste ervaring binnen de dierentuinwereld was bij het Dolfinarium, waar ik drie jaar heb gewerkt als dolfijnentrainer.

Bij het Dolfinarium heb ik zo'n drie jaar gewerkt en die baan begon onderdeel van mijn identiteit te worden. Ondertussen specialiseerde ik me steeds meer in dierenwelzijn en leerde ik meer kritisch nadenken. Ik deed ook verschillende welzijnsonderzoeken bij het Dolfinarium. Ik kwam daardoor achter steeds meer dingen waar ik het niet mee eens was en die ook moeilijk op te lossen zouden zijn omdat het zulke grote problemen waren. Uiteindelijk ben ik daarom ook gestopt, maar later heb ik voor verschillende andere dierentuinen werk gedaan op het gebied van onderzoek, dierenwelzijn, educatie en natuurbehoud.

Wat is jouw visie op dierentuinen?

Ik ben zelf erg kritisch op de dierentuinwereld. Ik vind dat dierentuinen zoals ze altijd zijn geweest, met vooral een recreatieve functie, niet meer van deze tijd zijn. Geen enkel dier hoort in gevangenschap. Dierentuinen proberen natuurlijk altijd om meer geld te verdienen, alleen zo kunnen ze blijven bestaan. In de loop van de jaren zijn ze wel steeds meer het verhaal gaan vertellen dat ze er zijn voor educatie, onderzoek en natuurbehoud. Dat doen ze ook zeker, maar het is erg weinig als je kijkt naar de totale omzet van zo'n dierentuin.

Ik vind dat dierentuinen zoals ze altijd zijn geweest, met vooral een recreatieve functie, niet meer van deze tijd zijn.

Ik hoop dat er een tijd komt waarin dierentuinen niet meer nodig zijn. Maar zo lang ze er nog wel zijn, denk ik dat er zoveel mogelijk kritische mensen binnen die wereld zouden moeten meepraten. Ik ben bijvoorbeeld zo'n beetje de enige vegan binnen die wereld, zover ik weet.

De visie waarmee ik zelf in de dierentuinwereld heb gewerkt, is dat dierentuinen, zo lang ze nog bestaan, zich radicaal moeten transformeren van recreatief dagje uit naar onderzoeksinstituut waar wilde dieren worden opgevangen als het écht nodig en in het belang van het dier is, bijvoorbeeld uit de exotische huisdierenhandel. Het leuke dagje uit zou wat mij betreft mogen blijven bestaan, het geld moet ergens vandaan komen, maar dat mag de boventoon niet blijven voeren. Daarnaast vind ik dat als er een nieuw dierenverblijf wordt gebouwd, het welzijn van het dier altijd vooraan zou moeten staan, niet vanuit welke hoek de bezoeker het dier het beste kan zien. Ook moeten dierentuinen veel actiever op zoek naar manieren waarop zij zich in dienst kunnen zetten van natuurbehoud én het eerlijke, educatieve verhaal kunnen vertellen aan de bezoekers. Geen blad voor de mond over de oorzaken van het verdwijnen van de natuur, alleen omdat de gemiddelde bezoeker dat een confronterende boodschap vindt. Daar wilde ik me hard voor maken.

Ik heb in de dierentuinwereld vele kleine overwinningen geboekt maar in het grotere plaatje is nog heel veel werk aan de winkel. Of ik daar ooit weer aan bij ga dragen, weet ik zonet nog niet. Het is erg vermoeiend en frustrerend om als vreemde eend in de bijt in die wereld te werken, met zo’n andere kijk en visie dan de meesten. Maar zeg nooit nooit.

Hoe ben je begonnen met Plantbased Dennis en wat wil je ermee bereiken?

Om iets te betekenen voor de dieren en bij te dragen aan de beweging van duurzaamheid en plantaardige voeding, ben ik een jaar geleden gestart met mijn Instagram account @Plantbased_Dennis. Ik vond het wel leuk om af en toe een berichtje te delen met anderen, maar had nooit gedacht dat het zo zou kunnen groeien.

De komende tijd hoop ik meer mensen te bereiken. Ik focus me steeds op andere thema's. De ene keer heb ik het over het vervangen van zuivel of fitnessdoelen, en een andere keer over vegan kleding of verzorgingsproducten. Er is altijd een nieuw hoofdstukje waarin ik kan vernieuwen. Er zijn veel mensen die zich richten op één specifiek aspect: zij ontwikkelen bijvoorbeeld nieuwe recepten of delen tips over duurzame kleding. Ik probeer het allemaal te combineren en iedereen die overweegt om ook maar een klein beetje meer plantaardig te leven te inspireren.

Steeds meer mensen willen plantaardig(er) gaan eten. Welk advies zou jij hen geven en waar zouden ze vandaag nog mee kunnen beginnen?

Twintig jaar geleden hadden veganisten het moeilijk, maar tegenwoordig is er echt voor elk dierlijk product een plantaardig alternatief. Google het product dat je wil kopen of het gerecht dat je wil klaarmaken met het woordje 'vegan' ervoor, en je krijgt meestal honderden resultaten. Je hoeft eigenlijk niks meer zelf te verzinnen, er zijn zoveel opties. Ook je oude kookboeken hoef je niet weg te gooien, je kunt de dierlijke ingrediënten vrijwel altijd 1-op-1 vervangen door een plantaardige variant. Probeer het eens, zou ik zeggen!